Voor OneWorld schreef ik een artikel over het tekort aan zorgpersoneel en de gevolgen ervan. Het artikel is onderdeel van de serie Gezond de wereld rond over mondiale gezondheidskwesties.

 

Verschillende Europese landen kampen met een tekort aan zorgpersoneel en werven daarom mensen in lagelonenlanden zoals Uganda of Kenia. Die komen op hun beurt graag naar het Westen. Daar wachten een hoger salaris, betere werkomstandigheden en goed gefaciliteerde ziekenhuizen.

In Nederland is het nog niet zover. Hier zijn door de bezuinigingen op de zorg juist veel mensen ontslagen. Maar voor Europa als geheel voorspelt de Europese Commissie een tekort dat kan oplopen tot twee miljoen artsen en verpleegkundigen.

Deal

Het lijkt een prima deal: in Europa is een tekort en op andere plekken zijn mensen die dat graag opvullen. Het levert alleen wel een groot probleem op voor de landen waar het zorgpersoneel vandaan komt. Daar blijven niet genoeg geschoolde mensen over om de eigen bevolking de nodige medische zorg te geven. Bovendien draaien arme landen onbedoeld op voor de opleidingskosten van zorgpersoneel in het Westen. En dat klopt natuurlijk niet.

Daarom stelde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een ethische code op voor het werven van zorgpersoneel in andere landen. Die code is niet bindend, maar geeft wel richtlijnen die op nationaal niveau verder uitgewerkt kunnen worden. Een belangrijke pijler van de code is: zorg dat je in eigen land voldoende mensen opleidt. Mocht dat niet lukken, en je moet je personeel ergens anders vandaan halen, zorg dan voor een financiële compensatie van de opleidingskosten in het land van herkomst. Er is ook aandacht voor de eerlijke behandeling van buitenlands zorgper soneel, zoals het recht op gelijke beloning, en kansen op scholing en promotie.

Geografische verdeling

Dus ja, er is wereldwijd te weinig zorgpersoneel. Daarbij is de geografische verdeling een zorgwekkend punt: volgens de WHO woont en werkt bijna 28 procent in Europa tegenover 3 procent in Afrika, voornamelijk in de steden. Met de vergrijzing in heel Europa neemt de vraag naar medisch personeel nog verder toe. Het is dus zaak dat we zelf genoeg zorgpersoneel opleiden. Vakbonden, opleidingen en maatschappelijke organisaties moeten daar samen met ‘rijke’ overheden aan werken. Dan kunnen Afrikaanse landen weer in hun eigen gezondheidszorg investeren, in plaats van in de onze, zodat Afrikaanse artsen en verpleegkundigen hun beroep in eigen land willen uitoefenen.